Facebook link
Jesteś tutaj:
Powrót

Chata Sabały Zakopane

Chata Sabały Zakopane

Drewniana, góralska Chata Sabały z zewnatrz.

Krzeptówki 17, 34-500 Zakopane Region turystyczny: Tatry i Podhale

tel. +48 601520221
Góralska chałupa z przełomu XVIII i XIX wieku jest przykładem tradycyjnej, drewnianej architektury Zakopanego. Jednocześnie różni się od typowej góralskiej chaty z tamtych czasów i jest jedyną w Zakopanem, w której do izby białej przechodzi się z izby czarnej, a nie z sieni. W 1809 roku urodził się w niej Jan Krzeptowski Sabała – słynny muzykant, gawędziarz i myśliwy, honorowy przewodnik Tatrzański oraz towarzysz i przyjaciel doktora Tytusa Chałubińskiego.

Chata Sabały, zlokalizowana w rejonie Krzeptówek, nazywana jest potocznie Sabałówką. To najstarszy, drewniany dom w Zakopanem z przełomu XVIII i XIX wieku, prawdopodobnie zbudowany przez bogatego gazdę i trzykrotnego wójta Zakopanego Jana Gąsienicę, ojca Sabały, choć bywa datowany o pokolenie wcześniej.

To drewna chałupa konstrukcji zrębowej w najstarszym typie budownictwa góralskiego, ze ścianami z przepołowionych belek, typowymi ozdobami na szczytach dachu oraz nietypowym ulokowaniem drzwi. Jakość jej wykonania świadczy o dużych umiejętnościach i poczuciu estetyki budowniczego, a wielkość na jego zamożność, gdyż jest znacznie większa niż inne stawiane w tym czasie pod Tatrami. Chatę zbudowano na planie prostokąta w typie śląsko-spiskim, o układzie sień – izba – komora, ze spadzistym, gontowym dachem półszczytowym z dwoma dymnikami. Drzwi wejściowe i okna znajdują się od południa, a sień z piwnicą i chłodnią to skrajne pomieszczenie od zachodu, chroniące przed zimnymi wiatrami dużą izbę zwaną czarną, z piecem i dwoma oknami. Przez nią przechodzi się do małej białej izby z wejściem na wyżkę. Wnętrza kryją stropy belkowe. Pd koniec XIX wieku przy sieni dodano dwie zadaszone przybudówki, w tym jedną ze studnią. W chacie stało łoże dla rodziców, dzieci spały w ciepłej kuchni za kominem. Zachowały się zabytkowe meble, narzędzia i sprzęty gospodarstwa domowego oraz stare, rodzinne fotografie. Ciekawostką są oryginalne skrzypce Sabały. Na zewnątrz stoi stara, zadaszona studnia.

Jan Krzeptowski Sabała zwany Sablikiem, urodził się w 1809 roku w Kościelisku, a zmarł w Zakopanem w 1894 roku. Pierwotnie nosił nazwisko Gąsienica, przydomek Sabała przyjął od żony, później przybrał nazwisko Krzeptowski. Był honorowym przewodnikiem tatrzańskim, ludowym gawędziarzem, pieśniarzem i muzykantem, myśliwym i towarzyszem tatrzańskich wypraw doktora Tytusa Chałubińskiego i Stanisława Witkiewicza. Pięknie grał na złóbcokach zwanych gęślami, a jego muzyką interesowali się wybitni kompozytorzy Ignacy Jan Paderewski i Karol Szymanowski. Do dziś sabałowe nuty grają zespoły góralskie. Postać i opowieści gawędziarza były inspiracją dla Henryka Sienkiewicza. W młodości Sabała kłusował, a po upadku powstania chochołowskiego na krótko trafił do austriackiego więzienia. Prawie nie zajmował się pracą na roli, bardziej pociągały go wędrówki po Tatrach i polowanie na dziką zwierzynę, dawna muzyka i pieśni góralskie czy wesołe gawędy w dobranej kompanii. Górale uważali go za dziwaka. W 1873 roku poznał doktora Tytusa Chałubińskiego, przyjaźń z którym wprowadziła go w krąg odwiedzających Zakopane wybitnych ludzi epoki. Sabała, uznany za symbol dawnej góralszczyzny, zyskał licznych przyjaciół i szeroką popularność.

Przez ponad 200 lat chałupa pozostaje w rękach tej samej rodzin, do lat 50. XX wieku była domem mieszkalny. Po remoncie w latach 1979–1984 mieściła ekspozycję etnograficzną Muzeum Tatrzańskiego. Dziś jest prywatnym, rodzinnym muzeum prowadzonym przez potomków słynnego górala. Chałupę, z wieloma rodzinnymi pamiątka i niesamowitą atmosferą, można zwiedzać indywidualnie i grupowo. Turystów zaprasza stojąca przed wejściem drewniana figura Sabały ze złóbcokami. Można tu posłuchać gawęd gospodarza o jego niepospolitym przodku i dziejach rodu Krzeptowskich oraz zorganizować posiady góralskie czy lekcje muzealne lub przyrodnicze z pracownikiem Tatrzańskiego Parku Narodowego i przewodnikiem tatrzańskim.


Powiązane treści