Facebook link
Jesteś tutaj:
Powrót

Synagoga Dąbrowa Tarnowska

Synagoga Dąbrowa Tarnowska

Synagoga widziana od strony narożnej wieży.

ul. Berka Joselewicza 6, 33-200 Dąbrowa Tarnowska Region turystyczny: Tarnów i okolice

tel. +48 146570008
tel. +48 146570009
tel. +48 512178822
Synagoga jest jednym z ciekawszych zabytków miasta i największą zachowaną bożnicą w Małopolsce. Była też jedną z najpiękniejszych i najokazalszych. Dziś w Ośrodku Spotkania Kultur w Dąbrowie Tarnowskiej zwiedzających z całego świata zachwyca sala modłów.

Stara, drewniana synagoga z 1697 roku, spłonęła w pożarze miasta w 1885 roku. Nową bożnicę, z fundacji Izaaka Sterna, według projektu Abrahama Goldsteina, zbudowano w latach 1855–1863. Na początku XX wieku stała przy niej drewniana bożnica i mykwa. W latach 1936–1937 do synagogi odnowionej po zniszczeniach z pierwszej wojny światowej, dobudowano trójkondygnacyjny krużganek. W czasie drugiej wojny światowej w zdewastowanym budynku Niemcy urządzili magazyn. W 1950 roku miejscowi Żydzi w pomieszczeniu przy sieni urządzili miejsce modłów. W 1971 roku budynek przeznaczono na działalność kulturalno-oświatową, a w 1972 roku profesor Wiktor Zin opracował projekt jego remontu i przebudowy na dom kultury. Prace rozpoczęte w latach 70. XX wieku przerwano i synagoga popadła w ruinę. W 2008 roku wykonano zabezpieczenia, a w 2012 roku, w wyremontowanej synagodze rozpoczął działalność Ośrodek Spotkania Kultur, miejsce dialogu międzykulturowego z nowoczesną ekspozycją, koncertów, spektakli, wykładów i spotkań, lekcji historii i regionalizmu oraz wystaw okolicznościowych.

Jest to murowany budynek w stylu eklektyczno-klasycystycznym z elementami mauretańsko-orientalnymi, wzniesiony na planie prostokąta, bogato zdobiony. Między jego dwiema narożnymi, smukłymi, kwadratowymi wieżami znajduje się portyk z galerią wsparty na kolumnach połączonych arkadami. U szczytu wież znajdują się płaskorzeźby biblijnych zwierząt. W elewacjach bocznych widać wysokie nisze z oknami. Dach namiotowy zasłania niska attyka.

We wnętrzu znajduje się sala modlitw kryta płaskim sklepieniem i przedsionek, a nad nim dwupiętrowy babiniec otwarty na salę główną. Ściany zdobią iluzyjne, przestrzenne polichromie przedstawiające sceny biblijne, wykonane przez włoskich artystów.

W pięknej sali modłów zachowały się malowidła pełnego cyklu zodiakalnego i pejzaże Izraela. Prezentowane jest oryginalne wyposażenie domu modlitwy Samuela Rotha, w tym Aron ha-kodesz i bima. Na ekspozycji można poznać historię i kulturę miasta i regionu oraz miejscowych Żydów i judaizmu. Jest przeszklona wnęka ołtarzowa i świadek Bimy, gabloty z przedmiotami z wykopalisk, mundury, broń i dokumenty z czasów drugiej wojny światowej oraz części samolotu alianckiego Halifax zestrzelonego nad Dąbrową w 1944 roku. Klimat dialogu kultur i tradycji dopełniają plansze wystawowe, infokioski, monitory prezentujące filmy i pokazy zdjęć. Na uwagę zasługują eksponaty z Muzeum Powiśla Dąbrowskiego, przykłady kultury materialnej wsi: Fibula Łużycka z lat 700–600 p.n.e., obraz Bukiet zalipiański Felicji Curyłowej z 1969 roku, buty skórzane dziecięce, Chłopak, maszynka do wyciskania owoców i młynek do kawy. Poza tym przedmioty codziennego użytku w gospodarstwie wiejskim, zbiory sztuki ludowej, w tym zalipiańskiej. Z wysokości babińca, przez przeszklony taras, można podziwiać ornamentykę świątynną. Pierwsze piętro babińca prezentuje niezwykły portret zbiorowy kobiet dąbrowskich z ubiegłego wieku, drugie piętro zajmuje salon mieszczański z typowym wyposażeniem i zdobnictwem.

 


Powiązane treści